Zmętnienie soczewki oka, czyli zaćma to bardzo częsta choroba oczu. W większości przypadków dotyczy ona osób starszych (po 60 roku życia), jednak zdarzają się również zachorowania wśród osób młodych, a nawet małych dzieci. Niestety choroba ta nieleczona prowadzi do całkowitej utraty wzroku.
Choć niekiedy w celu poprawy metabolizmu soczewki stosuje się preparaty farmakologiczne w postaci kropli, które w jakimś stopniu zapobiegają postępowaniu jej mętnienia, to w praktyce jedyną skuteczną metodą walki z tą chorobą jest operacja wszczepienia sztucznej soczewki. Przyjrzyjmy się bliżej przyczynom i objawom zaćmy oraz przebiegowi leczenia.
Katarakta - przyczyny
Zaćma to często rozpoznawana choroba u osób starszych. Kiedy jesteśmy młodzi, nasze soczewki wykazują się dużą elastycznością. Wraz z wiekiem (z reguły nieco po 40 roku życia) jej sprężystość znacznie się zmniejsza, co jest przyczyną tak zwanej dalekowzroczności starczej i sprawia, że konieczne staje się noszenie okularów do czytania. Okulary jednak nie pomogą, jeśli nieostrość widzenia nie jest wyłącznie wynikiem utraty elastyczności soczewki, ale również jej zmętnienia, które może być wynikiem chorób przewlekłych takich jak cukrzyca, lub długotrwałym przyjmowaniem niektórych leków.
Zaćma w starszym wieku to choroba, której bardzo trudno zapobiec, nie znaczy to jednak, że wszyscy jesteśmy skazani na zachorowanie. To, czy dotknie nas katarakta, zależy od wielu czynników- ogólnego stanu zdrowia, rodzaju wykonywanej przez całe życie pracy (bardziej narażone są osoby pracujące wiele lat w warunkach szkodliwych), stylu życia i sposobu odżywiania, a także w znacznej mierze czynników genetycznych. Dlatego, jeśli w rodzinie ktoś chorował na zmętnienie soczewki, powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na zdrowie naszych oczu i regularnie sprawdzać wzrok u lekarza okulisty.
U małych dzieci zdarzają się przypadki zaćmy wrodzonej. Z kolei u młodych czynnych zawodowo osób najczęściej przyczyną choroby są przebyte urazy oka, długotrwała praca w warunkach podwyższonej szkodliwości (zapylenie, ostre światło jarzeniowe, opary substancji chemicznych), przewlekłe stany zapalne oczu, bezpośredni kontakt z chemikaliami lub nieleczona przez dłuższy czas cukrzyca.
Objawy zaćmy
Katarakta, czyli zmętnienie soczewki oka u każdego pacjenta przebiega inaczej. Może ona rozwijać się powoli latami lub pojawić się nagle i rozwinąć do poważnego stanu w zaledwie kilka miesięcy. Choroba może zaatakować jedno oko lub oba jednocześnie. Nie zawsze soczewki w obu oczach ulegają zmętnieniu w tym samym stopniu i w tym samym tempie.
Pierwszym syndromem choroby stałe, postępujące i znaczne pogorszenie ostrości widzenia. Obraz widziany przez pacjenta staje się mocno nieostry i nie poprawia go założenie szkieł korekcyjnych. Charakterystycznym symptomem zgłaszanym przez pacjentów jest również to, że jasne kolory z czasem zaczynają być widziane jako coraz ciemniejsze. Bardzo charakterystyczne jest również znacznie gorsze widzenie przy silnym świetle sztucznym lub słonecznym. Pojawiają się wtedy tak zwane olśnienia, które z kolei nie występują przy zachmurzonym niebie, ani o zmierzchu. Z upływem czasu widzenie staje się coraz słabsze- ograniczona jest nie tylko jego ostrość, ale również pole. W zaawansowanej zaćmie dochodzi do utraty widzenia w ciemnych pomieszczeniach i w nocy, a czasem niestety również przy normalnym świetle w ciągu dnia.
Jeśli zaobserwujemy u siebie niepokojące objawy, nie czekajmy, aż stan wzroku skrajnie się pogorszy, tylko wybierzmy się jak najszybciej do okulisty, który dokładnie zbada nasze oczy i skieruje na zabieg usunięcia zaćmy.
Leczenie zaćmy
Kilkadziesiąt lat temu jedyną metodą leczenia katarakty była metoda wewnątrztorebkowa, polegająca na usunięciu całej zmętniałej soczewki wraz z otaczającą ją torebką. Ta metoda była stosunkowo inwazyjna, a w rezultacie usunięcia soczewki pacjent był do końca życia skazany na noszenie okularów z bardzo silnymi szkłami (przeważnie o mocy + 10 dioptrii lub wyższej). Obecnie metoda ta nie jest już stosowana. Zastąpiły ją nowoczesne, bezbolesne i mało inwazyjne metody, które pozwalają pacjentowi po operacji widzieć doskonale bez konieczności noszenia okularów korekcyjnych.
Operację zaćmy przeprowadzają zarówno państwowe placówki służby zdrowia, jak i prywatne klinki okulistyczne. Standardem jest metoda zewnątrztorebkowa, która polega na usunięciu z oka zmętniałej soczewki, ale przy pozostawieniu torebki, do której wkłada się sztuczną soczewkę.
Zabieg taki można przeprowadzić przy wykorzystaniu różnych technik. Najczęściej stosowana fotoemulsyfikacja polega na rozbiciu zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków. Lekarz przez maleńkie nacięcie (1, 5 do 2, 2 milimetrów) wprowadza sondę, za pomocą której rozbija chorą soczewkę i usuwa ją. Na jej miejsce wszczepiana jest sztuczna soczewka, a ranka po nacięciu zamyka się samoistnie pod wpływem ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Operacja usunięcia zaćmy jest bezbolesna i krótka. Cały zabieg trwa zaledwie około 20 minut i jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym podawanym do oka w postaci kropli, rzadziej niewielkiego zastrzyku. Pacjent jest w pełni świadomy i może rozmawiać z lekarzem, jeśli jest taka potrzeba.
Leczenie w narkozie należy do rzadkości i stosuje się je tylko u dzieci oraz u osób cierpiących na choroby psychiczne, które mogłyby podczas zabiegu zrobić krzywdę sobie lub personelowi medycznemu.
Nowoczesne soczewki wszczepiane podczas operacji są bardzo dobrze tolerowane przez organizm, a powikłania zdarzają się niezmiernie rzadko. U nielicznych pacjentów zdarza się mętnienie tylnej ściany torebki, które leczy się laserowo. Obecnie stosowane sztuczne soczewki posiadają bardzo dobre parametry, które pozwalają na bardzo dobre widzenie od razu po zabiegu. Posiadają one także filtru UV.
To, czy po zabiegu będzie konieczne, używanie okularów zależy od rodzaju wykorzystanej soczewki. Jeśli będzie konieczne noszenie okularów, to tylko jednej pary- albo takich do czytania, albo do dali. Rodzaj soczewki wybierany jest przed zabiegiem. Możliwe jest także rozwiązanie, które w pełni uwolni nas od szkieł korekcyjnych. Soczewki pseudoakomodacyjne lub soczewki akomodacyjne zapewniają dobre widzenie, bez konieczności korekcji wzroku przy pomocy okularów.
Pacjent praktycznie w już w dniu wykonania zabiegu może się cieszyć ostrym widzeniem. Po zabiegu nie jest konieczne przebywanie w szpitalu. Po kilku godzinach można iść do domu. Trzeba jednak skrupulatnie przestrzegać zaleceń lekarza. Przez kilkanaście dni po operacji nie wolno dźwigać i uprawiać intensywnych ćwiczeń fizycznych. Nie można także dotykać ani moczyć oka, aby nie dopuścić do infekcji. Oczywiście niewskazane jest również używanie takich produktów do makijażu jak cienie do powiek, tusz do rzęs, eyeliner czy różnego rodzaju kredki do oczu.
Należy stosować zapisane przez lekarza krople z antybiotykiem, a niekiedy także tak zwane sztuczne łzy, czyli preparaty zapobiegające wysuszeniu oka. Jeżeli chorujemy również na jaskrę, oczywiście konieczne jest także przyjmowanie kropli na tę chorobę.
Pierwszą kontrolę przeprowadza się kilka dni po zabiegu. Następnie pacjent przychodzi do okulisty na badanie kolejno po 3 oraz 6 tygodniach od operacji. Na tej ostatniej wizycie dobiera się odpowiednie szkła korekcyjne, jeśli ich używanie jest konieczne.
Nie bójmy się zabiegu usunięcia zaćmy i nie unikajmy wizyty u specjalisty do ostatniej chwili. Operacja jest prosta, bezbolesna i można ją przeprowadzić w każdym stadium choroby. Czekanie do momentu utraty widzenia, nie ma więc najmniejszego sensu. Wcześnie przeprowadzona operacja to mniejszy stres i zdecydowanie większy komfort życia.
Komentarze